Bij Bosbeweging staan verhalen centraal. Verhalen vormen al millennia de basis voor het doorgeven van kennis, inspiratie en ervaring. Het vertellen van een verhaal brengt rust in vandaag en kennis voor morgen. Hieronder vind je alle verhalen die door ons, de media of cursisten geschreven zijn. Veel leesplezier!
Op zaterdag 14 oktober 2023 was Jurjen te zien in 'Zin in morgen' op NPO 2. Het is een prachtig item geworden waarin Jurjen presentatrice Sosha Barends meeneemt voor een gesprek in zijn zelfgebouwde boomhuis en mee het bos in om materialen en voedsel te oogsten die we nodig hebben als wilde mens. Je kan de aflevering hier terugzien. Of bekijk de trailer op onze Instagram.
Dit vond ik wel zo'n leuke ontdekking, dat kroos eetbaar is! En zoals dat gaat (bij mij in ieder geval): ik ben daardoor veel beter naar kroos gaan kijken. Heb ontdekt dat er in de vijver bij mijn huis 2 soorten door elkaar groeien, dat was me anders denk ik nooit opgevallen. Het is een interessante eetbare plant. Je kan er gemakkelijk veel van verzamelen, en het bevat tot 40% eiwitten. Er lopen allerlei onderzoeken om kroos te kweken als voedsel voor mens en dier.
Herkennen
Er zijn verschillende soorten kroos. Het goede nieuws is, dat alle in Nederland voorkomende soorten eetbaar zijn. Het zijn kleine felgroene drijvende plantjes, de kleinste bloeiende planten die er zijn. De meeste soorten hebben 1 of meer piepkleine worteltjes eronder hangen. Ze groeien liefst in stilstaand water. Veel voorkomende soorten zijn Klein Kroos (Lemna minor): kleine platte ovale blaadjes, vaak 3 bij elkaar met 1 worteltje per blad. En Wortelloos kroos (Wolffia arrhiza): piepkleine groene bolletjes, zonder wortel.
Oogsten
Ik oogst het met een zeef of schuimspaan of iets dergelijks. Je schept het gewoon van het water af. De vraag is natuurlijk: waar?? Kroos groeit in stilstaand water, wat niet altijd even fris is. Het belangrijkste is natuurlijk, dat er geen gifstoffen (bv bestrijdingsmiddelen of zware metalen) inzitten. Ik kies dus plekken uit waar niet gespoten wordt, bijvoorbeeld in woonwijken. Theoretisch zou je kroos rauw kunnen eten, maar dat gaat om in schoon water gekweekt kroos. Omdat ik het altijd uit een vijver haal, eet ik het nooit rauw. Ik kook het, of stoom het in een stoommandje. Laat je neus je de weg wijzen. Als de vijver enorm naar 'slootwater' ruikt, ruikt het kroos ook zo, ook na wassen en stomen (ja, ik spreek uit ervaring ;-). Tot nu toe is mijn bevinding, dat een vijver/sloot waar deels kroos in zit, meestal frisser ruikt dan als het water volledig bedekt is met kroos.
Bereiden en eten
Na het oogsten was ik het eerst thuis. Ik doe steeds een flinke hand kroos in een bak water. Dan pluk ik met de hand alle drijvende frustsels (takjes, slakjes etc) eruit, eventueel zand zinkt naar de bodem. Dan schep ik het gewassen kroos eruit (met een zeefje of met m'n handen). Vervolgens kook ik het, of ik stoom ik het in een stoommandje, zodat alle bacteriën stuk gaan.
De gestoomde kroos doe ik door soep en in smoothies. Wat hilarisch is: zelfs gekookt drijft het nog, je krijgt dus een prachtig kommetje soep met drijvend kroos erop. Op een smootie drijft het niet trouwens, dan is het gepureerd. Hoe ik kroos het meeste gebruik, is gedroogd. Na het stomen droog ik het op een bakplaat (op 50 graden in de oven met de deur op een kier). Het gedroogde kroos voeg ik toe aan crackers en broden.
Kroos is rijk aan eiwitten. De plantjes worden ook wel waterlinzen genoemd! Eerlijk is eerlijk, ik eet het niet voor de smaak ;-). Het smaakt niet echt ergens naar, soort sla. Maar is dus wel echt een voedzame aanvulling op je maaltijd.
Veel pluk- en eetplazier,
Aukje
De geur van echte kamille is onmiskenbaar. En straks, in de winter, als we verkouden zijn of gestresst, kan een kopje kamillethee zo fijn zijn. Daarom deze maand dit zonnige plantje in de spotlight.
Er zijn best veel soorten kamille. De best bruikbare soorten zijn Echte Kamille (Matricaria recutita) en Schijfkamille (Matricaria discoidea). Beide planten groeien graag op kale plekken, opengewerkte grond en dergelijke. Dat maakt het extra leuk, want ze staan dus meestal niet jarenlang op dezelfde plek. Elk jaar weer op zoek dus :-). Schijfkamille is een tredplant (een plant waarop gelopen kan worden) en vind je dus vaak midden op het pad.
Echte kamille heeft heel diep ingesneden blad, en bloemhoofdjes met een bol geel hartje. De witte lintbloemen eromheen hangen vaak naar beneden aan het eind van de bloei. De geur is ook een belangrijk determinatie kenmerk! Je zou echte kamille kunnen verwarren met reukloze kamille (Tripleurospermum maritimum) en valse kamille (Anthemis arvensis). Reukloze kamille is veel groter, zowel de plant is groter en veel sterker bebladerd, en ook de bloemen zijn groter. Bij reukloze kamille gaan de lintbloemen minder naar beneden hangen. En je raadt het al: die ruikt dus ook niet naar kamille. Bij valse kamille is het blad minder diep ingesneden, en behaard aan de onderkant. En die ruikt ook niet naar kamille! Een laatste kenmerk om zeker te weten dat je de Echte kamille te pakken hebt, is: als je het bloemhoofdje doorsnijdt, zie je een holle ruimte. Bij andere kamillesoorten is dat gevuld.
Dan heb je nog een gele kamille (bloemen helemaal geel), Roomse kamille (een tuinplant) en stinkende kamille (de naam zegt het al). Op de eerste foto's hieronder zie je Echte kamille en Reukloze kamille door elkaar staan. Je kan duidelijk zien dat reukloze kamille veel groter is. Daaronder zie je schijfkamille en gele kamille
Oogsten
Van zowel echte kamille als schijfkamille gebruik je alleen de bloemhoofdjes. Je kunt ze heel goed drogen voor thee.
Medicinale werking
Echte kamille heeft sterke medicinale eigenschappen. Het is een verzachtend kruid, ook goed te gebruiken voor kinderen. De werking is tegelijkertijd behoorlijk krachtig, niet te lang achter elkaar gebruiken dus. Inwendig (als thee of tinctuur) hebben de bloemen een ontstekingsremmende, kalmerende, pijnstillende en ontkrampende werking. Gebruik het dus bijvoorbeeld bij ontstekingen (in bv maag, darm, holtes, blaas, tanden), stress en slapeloosheid, menstruatiekramp. Je kan ook olie of zalf maken van de bloemen, deze gebruik je bij slecht helende wonden, eczeem en schimmelinfecties.
Recepten
Naast kamillethee kan je er nog veel meer van maken.
Bijvoorbeeld kamille siroop:
Kamille Siroop (recept van Harmony Center)
Wat heb je nodig:
500 ml water
25 gram gedroogde kamille bloempjes of 30 gram verse bloempjes
150 suiker of honing
Sap van twee citroenen
1 á 2 lege en schone flessen (samen +/- 650 ml)
Aan de slag met suiker:
Vul een pan met 500 ml water en roer de bloempjes erdoor.
Verwarm het mengsel tot net onder het kookpunt.
Neem de pan van het vuur en laat het tenminste 2 uur trekken.
Giet het mengsel door een zeef en laat goed uitlekken.
Giet het terug in de pan en voeg de citroensap en suiker toe.
Breng de siroop aan de kook en laat deze nog +/- 10 minuten inkoken.
Giet de siroop kokend heet in de fles(sen) en sluit direct af.
Laat de fles(sen) afkoelen en bewaar deze in de koelkast.
Aan de slag met honing:
Vul een pan met 500 ml water en roer de bloempjes erdoor.
Verwarm het mengsel tot net onder het kookpunt.
Neem de pan van het vuur en laat het tenminste 2 uur trekken.
Giet het mengsel door een zeef en laat goed uitlekken.
Giet het terug in de pan en voeg de citroensap toe.
Breng de siroop aan de kook en laat deze nog +/- 10 minuten inkoken.
Laat de siroop afkoelen tot onder de 40 graden (handwarm).
Roer nu de honing erdoor.
Vul de fles(sen), sluit goed af en zet (zodra afgekoeld) in de koelkast.
LET OP! Bereiding met honing heeft zeker zijn gezondheidsvoordelen t.o.v. suiker. De houdbaarheid neemt echter wel vaak af omdat de siroop niet kokendheet de fles in is gegaan. Ik raad je dan ook aan om siroop gemaakt met honing niet langer dan 1 maand te bewaren.
En ik vond ook een leuk recept voor azijn met schijfkamille bloemen, zie link hieronder bij de bronnen. Staat nu te trekken (zie rechterflesje op de foto hieronder), ben benieuwd!
Veel pluk- en eetplezier!
Aukje
Bronnen
https://practicalselfreliance.com/pineapple-weed-infused-vinegar/
https://harmonycenter.nl/kamille-siroop/
Op dag 2 zet ik in mijn aantekeningen ‘innertracks & outertracks’. Ik voel hoe de sporen en geluiden van het bos met mijn innerlijke sporen verweven zijn. Zo binnen, zo buiten. Als het web van moeder spin. Dankbaar voor deze magische reis.
Lievevrouwebedstro
Zoals jullie intussen doorhebben ben ik dol op al wat groeit en bloeit, en natuurlijk heb ik ook mijn favorieten. Deze maand alles over lievevrouwebedstro, een van mijn liefste lievelingsplanten. Ik word er zo blij van als in april de stengels weer bovenkomen, en in mei de kleine witte bloempjes gaan bloeien. Lievevrouwebedstro (Asperula odorata) is een lid van de sterbladigenfamilie, net als kleefkruid en walstro. Het blad lijkt daar dan ook op: kransjes van bladeren rond de steel. Maar wat lievevrouwebedstro heeft, wat de anderen uit deze familie niet hebben, is een heerlijke geurstof: cumarine. Deze geurstof ruikt naar drogend gras, een zoetige geur.
Veel van jullie hebben wel eens gehoord van sweetgrass (de Nederlandse naam is veenreukgras), bijvoorbeeld in het boek Braiding sweetgrass/Een vlecht van heilig gras van Robin Wall Kimmerer. Deze plant wordt ook gebruikt om zijn heerlijke, heilige geur, dat is dus dezelfde geurstof die in lievevrouwebedstro zit.
Lievevrouwebedstro houdt van schaduw. Je vindt haar op schaduwrijke plekken in loofbossen, maar is niet erg algemeen in Nederland in het wild. De plant vermeerdert zich via ondergrondse uitlopers, dus als je haar vindt, staat er meestal gelijk een heel veld. Gelukkig komt deze soort ook veel voor in tuinen, is een hele fijne bodembedekker voor schaduwrijke hoekjes. Pluk haar dus liever niet (of met mate) in het wild, maar zorg dat je deze schat in je tuin krijgt! Stekken/scheuren gaat heel makkelijk.
Zoals de naam al doet vermoeden, wordt en werd lievevrouwebedstro veel gebruikt als reukkruid/strooikruid: op de vloer, in de strozakken die als matras werden gebruikt, als bosjes in de kamer en in geurzakjes. Ik heb zelf altijd een geurzakje met lievevrouwebedstro in mijn bed liggen, die van vorig jaar ruikt nog steeds lekker!
Je kan de plant ook gebruiken om eten en drinken mee te aromatiseren. Daarbij zijn 2 dingen belangrijk. Ten eerste komt de geur pas vrij bij drogen, of in ieder geval verleppen. Je gebruikt lievevrouwebedstro dus nooit vers, maar laat het minstens een paar uur/een dag liggen. Dan begint het te ruiken. Helemaal drogen kan dus ook.
Ten tweede heeft cumarine allerlei effecten in je lichaam. Het heeft invloed op de stolling van je bloed, er worden minder stollingsfactoren aangemaakt. Dat kan leiden tot hoofdpijn, en bij grote hoeveelheden tot leverschade en nierschade. Niet gebruiken als je bloedverdunners slikt, en voor iedereen geldt: met mate eten/drinken.
Het meest gebruikte recept met lievevrouwebedstro is meidrank.
Je kan het maken met appelsap, wijn of brandewijn. In alle gevallen laat je een handje lievevrouwebedstro planten (5-8 stengels ongeveer) eerst verleppen. Daarna stop je dit in een fles sap/wijn etc. Dit laat je een dagje trekken (bij brandewijn/likeur langer, een week of zo). Daarna zeef je de planten er weer uit en kan je je meidrankje drinken.
Verder kan je gedroogd blad/bloem gebruiken in thee en om gebak en ijs mee te aromatiseren, in plaats van bijvoorbeeld vanille. Hiervoor kan je het tot poeder gemalen gedroogde kruid aan je baksels toevoegen. Of je laat het water of de melk die je nodig hebt voor je recept eerst een nacht trekken met lievevrouwebedstro. Ik maakte plantaardige shortbread koekjes met fijngemaakt gedroogd lievevrouwebedstro erdoor, lekker!
Veel pluk- en ruikplezier!
Aukje
Bron: Kruidenstrip Hanneke Woerdeman & Willem Overmars
Veldzuring
Een heerlijke frisse saladeplant deze maand: van alles over Veldzuring (Rumex acetosa). Zoals de naam al doet vermoeden smaakt deze plant lekker zuur. Er zijn veel soorten zuring in Nederland. Ik vind veldzuring de lekkerste!
Veldzuring heeft er meestal al vroeg in het jaar zin in. Vanaf februari kan je vaak al haar eerste blaadjes vinden. Je herkent haar aan de langwerpige bladeren, met 2 puntjes die naar beneden wijzen. Ze groeit tussen het gras, vaak op een beetje vochtige plekken, bijvoorbeeld in de buurt van een sloot. Als ze gaat bloeien krijgt ze lange bloeipluimen met roodachtige vruchtjes/zaadjes. Je ziet dan vaak al van verre een rode waas over een grasland liggen, prachtig om te zien. Andere zuringsoorten zijn: schapezuring (R. acetosella), ook lekker en kan op dezelfde manier gebruikt worden. Is veel kleiner, en groeit meer op zanderige, voedselarme grond. Er is ook een prachtige zuringsoort met rode nerven: bloedzuring (R. sanguineus). Deze wordt ook gekweekt in moestuinen. Deze is groter en smaakt ook bitterder, minder lekker rauw, beter alleen gekookt gebruiken. De grote zuringsoorten ridderzuring (R. obtusifolius) en krulzuring (R. crispus), die je veel in ruige graslanden ziet staan, vind ik te bitter. Je kan ze wel goed gebruiken om fijn te wrijven op je huid als je in de brandnetels bent gevallen. De brandnetel bultjes verdwijnen dan als sneeuw voor de zon!
Alle zuringsoorten bevatten oxaalzuur, net als rabarber. Dat betekent, dat je het niet wekenlang achter elkaar dagelijks moet eten. Oxaalzuur bindt zich aan calcium in je lichaam, je kan dus een calcium tekort krijgen. Daarom wordt vaak calciumhoudende zuivel aan gerechten met zuring toegevoegd, dan bindt het oxaalzuur zich aan die calcium.
Naast oxaalzuur bevat veldzuring ook veel vitamine C, ijzer, flavonoïden en looistoffen. Vanwege de heerlijke zure smaak kan je veldzuring beschouwen als 'de citroen van het noorden'. Als je bijvoorbeeld salade maakt, hoef je geen azijn of citroensap aan de dressing toe te voegen. Het werd ook wel gebruikt in taart/vruchtenmoes en dergelijke vanwege de zure smaak.
Recepten:
Blad: is het lekkerst voor de bloei, maar ook tijdens de bloei nog goed te eten, iets bitterder. Je kan er een salade van maken, eventueel gemengd met iets neutraler smakend bladgroen zoals vogelmuur (of sla/spinazie). Verder zijn er veel recepten voor veldzuringsaus, met boter, wijn en/of eieren. Ik maakte een lekker zurig soepje van veldzuring met een uitje, een aardappel en een restje raapsteel. Handje gedroogde bloemen erover en smullen maar.
Bloemen/vruchten: de rode bloemen en (onrijpe) vruchten kan je over je salade of ander eten strooien
Zaden: je kunt de zaden drogen en in de winter laten ontkiemen (als kiemgroente). Dan heb je wat vers groen in de winter.
Veel plukplezier en smakelijk eten!
Aukje
Bron:
Puur natuur op tafel, Roger Phillips
Zelfs nu, midden in de winter, staan ze gewoon te bloeien en te stralen in het grasveld. Zo'n bekend bloempje, ik denk dat bijna iedereen dit wel eens geplukt heeft. Voor een bloemenkrans of ketting, en natuurlijk om te eten. Want ja, je kan de bloempjes eten, en ook de bladeren, knoppen en zaden.
Zou je madeliefjes ook zonder bloem herkennen? Een goede gewoonte als je meer planten wilt leren kennen, is om nooit alleen naar de bloemen te kijken, maar ook de rest van de plant aandacht te geven. Dus als je de volgende keer in een grasveld bent: zoek eerst de bloeiende madeliefjes. Bekijk dan goed hoe de bladeren eruit zien. En kijk dan om je heen of je ook niet-bloeiende madeliefjes kunt vinden. En leer dit gelijk aan (je) kinderen :-).
Madeliefjes zijn het hele jaar te vinden, behalve in hele strenge winters. Ze groeien graag in het gras, de bladeren als een rozet veilig verstopt tussen het gras, de bloemen op steeltjes boven het gras uit.
De blaadjes zijn rauw lekker, in salade. Je kunt ze ook gebruiken in soep, groentegerechten of thee. Het voordeel is dat de bladeren relatief stevig blijven bij koken, terwijl grotere bladeren zoals brandnetel enorm slinken als je ze verhit. Ik maakte er een lauwwarme salade van met koolrabi. Daarvoor sneed ik koolrabi fijn en bakte dat met een fijngesneden knoflookteen. Dan een beetje plantaardige room erbij, peper, zout en wat dille. Dan mengen met (goed gewassen!) madeliefjesblad, heel even meebakken en dan is het klaar, zowel warm als koud lekker.
De bloemknoppen kan je ook in de salade doen, of als ze wat ouder zijn ze inmaken als kappertjes. Daarvoor verwarm je wat azijn, voeg eventueel peperkorrels, mosterdzaad, knoflook en/of ui toe. Giet dat over de madeliefjesknoppen in een schoon glazen potje. Laat minstens 2 weken trekken.
De bloemen zelf zijn goed eetbaar, en blijven ook mooi in warme gerechten zoals soep. Strooi ze er dan op het laatst overheen. Ik versierde er ook chcocolaatjes mee: chocolade smelten, beetje plantaardige room erdoor roeren, rondjes of andere vormpjes maken en dan een bloempje erop.
En stel, je hebt veel geduld: de zaadjes kan je ook eten, vers of gedroogd, of ze laten kiemen.
Nu, in februari, kan je prima genoeg bloemen en blaadjes vinden voor een lekker maaltje, want daar heb je niet heel veel voor nodig. Voor het verzamelen van knoppen en zaden zou ik wachten tot het wat warmer en zonniger is, en velden er echt vol mee staan.
Er zitten behoorlijk veel voedingsstoffen in dit kleine plantje: bitterstoffen, saponinen, slijmstoffen, looistoffen, kalium, calcium, magnesium, ijzer, vitamine A en C. Dat betekent dat het echt een aanvulling van je maaltijd kan zijn, zeker in deze tijd waarin weinig vers groen beschikbaar is. Tegelijkertijd is het zoals bijna alle wilde planten zo geconcentreerd met voedingsstoffen, dat elke dag grote hoeveelheden hiervan eten te heftig is. Gebruik met mate dus.
Madeliefje wordt ook gebruikt als medicinale plant. Uitwendig (als kompres of olie) bij blauwe plekken of uitslag van kinderziekten als waterpokken, inwendig (als thee of tinctuur) bij bronchitis en keelontsteking, omdat het het ophoesten van slijm kan bevorderen.
Hopelijk heb je zin gekregen om ook op zoek te gaan naar een veld vol Madeliefjes. Kijk even goed of het veld niet bespoten wordt, of een hondenuitlaatplek is. Ik vind kleine voetbalveldjes in de wijk vaak heel geschikt.
Veel plukplezier en eet smakelijk,
Aukje
Bronnen: Wildplukcompendium, M de Kort
Plant als medicijn, L. Bontje
Eetbare wilde planten, S.G. Fleischhauer
Bloemen met smaak, A. Koster
"Wat een cadeau en verademing om jezelf te kunnen zijn en ook nog eens herkenning te ervaren bij anderen"
deelnemer in 2022
Ik heb geleerd om echt met aandacht te kijken naar de vogels in mijn tuin en hoe leuk ze zijn, en dat het bijna altijd dezelfde mussen en koolmezen en kauwen zijn,, dat wist ik helemaal niet. En hoe eenden slapen met 1 oog open, en wisselend op 1 poot staan.
Wat een ervaring waren deze drie dagen. Alles viel perfect op zijn plek en het liefst was ik voor altijd gebleven. Maar aan alle goede dingen komt een eind, en aan drie dagen al snel. Hoewel het tegelijk ook direct voelde als 3 weken, en dat is goed. Wat me het meest bij is gebleven is de rust die jullie weten te creëren en behouden.
Ik heb ontzettend genoten van de krachtplekkentocht. Ik je zelfs een gevoel van thuis komen. Deze aarde, deze omgeving is al duizenden jaren bevolkt. Ik heb voor het eerst ervaren dat ik daar zelf contact mee kan maken. Dat maakt mijn leven meer verbonden, net of er meer diepte in is gekomen. Petra heeft mij precies op de juiste manier meegenomen om dat te creëren. Daarnaast kan ik me voorstellen dat het voor sommigen fijn was geweest om iets meer geleid te worden door bijvoorbeeld geleide meditaties op de plekken.
Hartelijk dank!
Groetjes Maud.
Vorig jaar is Jurjen geinterviewd voor het november 2020 verschenen eerste boek van Salt Magazine. Onder de titel 'De Nieuwe Rijken zijn wereldwijd 70 mensen geportreteerd als tegenhanger van de Qoute 500. Ondertussen is er een tweede druk van het boek verschenen.
De regens vallen weer, de meeste vogels hebben jongen, en de kikkers zingen op volle kracht. Het fruit rijpt aan de struiken en bomen en ik voel me iedere dag dankbaar voor deze overvloed.
Dit voorjaar kreeg oprichter Jurjen Annen en zijn gezin Floortje Dessing op bezoek voor het programma 'Floortje blijft hier'. Jurjen verteld over hoe natuurverbinding en oeroude wijsheid kan helpen bij een duurzame manier van leven. Oftewel, de filosofie waarop Bosbeweging is gebaseerd! Ze nemen hiervoor een kijkje bij de woongroep van Jurjen en Rosa in Drenthe en gaan het bos in voor avontuur... De uitzending was te zien op NPO 1, 23 april om 21.30.
De uitzending is terug te zien op https://www.npostart.nl/floortje-blijft-hier/23-04-2020/BV_101398864 Het verhaal van Jurjen en Rosa begint vanaf 19min50.
Het is zover.. het cursus programma voor komend jaar is bekend! Met daarin basiscursussen voor volwassenen en familie, Primitief vermogen 1 en 2, en de jaaropleiding 'Jaarrond Eten uit de Natuur'. Het grote nieuws? Een nieuwe jaaropleiding genaamd 'Leven met de natuur'. Deze gaat verder dan we tot nu toe hebben kunnen gaan. Dit is een allround opleiding in de Bosbeweging vaardigheden die we bieden. Dat wil zeggen; vaardigheden op het gebied van bushcraft, bewustzijn en instinct, natuurkennis en zelfontwikkeling. We hopen jullie allemaal te zien in 2020!
Bij de bocht
Als het leven die soms
Licht of buigend van
Koers verandert
I was born
a million years ago
and I've got generations of wisdom
flowing through my soul
and even if you don't
recognise me
I am here
I am
here
Het is onmiskenbaar. De wolf is terug in Nederland. En wel op de Noord Veluwe. Yep, onze cursus locatie is ook op de Noord Veluwe... Gelukkig zijn wolven ongevaarlijk voor mensen. Maar hoe kun jij de sporen herkennen?
Ik lig heerlijk warm in mijn donzen cocon
Ik ben helemaal gek geworden maar ik doe het toch
Rits open, mijn heerlijk warme 100% wollen ondergoed…..trek ik uit, en hop de tent uit, de nog donkere, dag in
De koude regen sist op mijn slaaphuid
Glibberend loop ik in mijn onderbroek richting de beek
Het voorjaar barst los! Het licht begint te winnen van het donkerte. Dieren ontwaken uit hun winterslaap.
De 10-daagse Primitief Overleven cursus smaakte naar veel meer. En dus schreef ik me in voor Primitief Vermogen. Als ik van tevoren had geweten wat er op het programma stond had ik het waarschijnlijk niet gedaan. Iets met een kleine comfort zone. Het werd uiteindelijk fantastisch, en mijn wereld zou nooit meer hetzelfde zijn.
LET OP!! Er zijn enkele data gewijzigd van cursussen in 2019.
Dit geldt voor de 'PO3 - de expeditie', 'Sporen en Vogeltaal 1' en 'het jongerenkamp'.
https://www.rtvutrecht.nl/nieuws/1823656/eddy-zoey-overleven-met-eikels-in-het-gagelbos.html
Het programma van 2019 staat online! Met méér basiscursussen dan ooit, maar liefst twee familieweekenden, een jongerenkamp, een buitenlandexpeditie en meer..
Mis je het bos alweer? De samenkomst komt er weer aan voor een goede dosis wintermotivatie! 30 nov - 1 dec. Dit is wat we gaan doen...
De jaaropleiding wordt vervolgt wegens groot succes! Lees hier het verhaal.
Iemand vroeg me wat mijn hoogtepunt was van afgelopen jaar.. Dat is oprecht een moeilijke vraag! Hier een paar keuzemogelijkheden:
Een hechte groep, biggen in het kamp en bezoek van een Massai elder... lees meer
Afgelopen maandag werden we uitgenodigd op het nieuwe en het huidige Utiopa terein. Woensdag 30 mei werd het item met Jurjen Annen uitgezonden op Shownieuws en Utopia zelf waar hij in gesprek gaat met de bewoners. Wat deden we hier?!
Op veler verzoek organiseren we dit jaar weer een ouder - kind weekend. En wel van 29-30 september. Genaamd de familiesurvival nemen we je mee in de bossen van de Veluwe. Hoe maak je vuur, wat kan je eten? Bovenal geven we je de handvaten om thuis met een nieuwe passie samen de natuur te ontdekken. Zijn jullie erbij? Meer info Familiesurvival
‘We leven met z’n allen in 1 grote delta’, dat gevoel bekroop me tijdens het eerste weekend van de jaarcursus “Jaarrond eten uit de natuur”. We hebben het vaak over allerlei verschillende gebieden in Nederland, bos, hei, duin, polder. Maar als je een beetje uitzoomt...
Tibbe schrijft over een gebruik dat hij oppikte bij een primitive skills gathering in Amerika : de trade circle.
Jawel, een nieuwe instructeur! Tibbe draait al jaren mee met Bosbeweging. Alleen afgelopen jaar was hij er niet bij. Tibbe en Sare reisden door de America's op bezoek bij verschillende primitieve gemeenschappen en ..
Een jaaropleiding 'Jaarrond eten uit de natuur'. Aukje en ik konden ons geen betere plek verzinnen dan de Gelderse poort. Een van de weinige wildernissen van Nederland, en dat voel je.
Een nieuw, vol en inspirerend cursusprogramma voor 2018 staat online! We vonden het moeilijk om keuzes te maken dit jaar, dus hebben we dat zo min mogelijk gedaan :). Van een jaaropleiding tot dagworkshops, basiscursussen, expert-cursussen en alles er tussenin. Mis het niet.
Wat een jaar hebben we gehad! Dankbaar kijken we terug naar een bewogen jaar en met een nieuwe verbondenheid gaan we het nieuwe jaar tegemoet!
Ons cursusprogramma is onlangs flink uitgebreid en de agenda is aangepast! Om het overzichtelijk te houden hebben we de cursussen onderverdeeld in 3 categorieën;
Op 10 juni trokken we met een groepje cursisten het bos in op de utrechtse heuvelrug om bastmanden te maken. Met enkel primitief gereedschap (vuursteen messen, geweipriemen) hebben we de bast geoogst en verwerkt. We hadden hiervoor toesemming van de boswachter.
Hieronder zie je het resultaat. De manden zijn vastgemaakt met sparrenwortel en versterkt met bast wilgentwijgen. We hebben bomen geselecteerd die in het nauw stonden en het al moeilijk hadden. Deze keer hebben we fijnspar gebruikt.
We zijn dankbaar voor de prachtige bast en het eidresultaat. Wat ons betreft voor herhaling vatbaar!
Met mensen met wie je samenwerkt aan een project, bouw je een band op. Hetzelfde geldt bij het samenwerken met een product of plant.
Manden vol eieren verzamelden we vandaag in twee en een half uur tijd. We kunnen hier met een grote groep wekenlang van eten. Dit is de natuur in overvloed. Moeders van vrienden hangen alweer aan de telefoon of er dit jaar weer eieren zijn. Uiteraard. En dit is nog maar het begin van de oogst tot half april. Ik bedank het ganzenvolk voor de overvloed de ze in deze tijd van het jaar produceren.
Toen ik aan mijn vrienden vertelde dat ik ging survivalen, bleek dat vooral beelden van abseilende managers en blokhutten in de Ardennen op te roepen. Al snel ging ik dus een weekend “primitief overleven”, om iedereen duidelijk te maken dat dit geen retourtje pretpark was. Met Daan en Jurjen als ervaringsdeskundigen trokken mijn medecursisten en ik in een regenachtig oktoberweekend het bos in.
Cursistenblog door Jeroen Pouw
Afgelopen herfst heb ik “primitief overleven” gevolgd. Weer thuis gekomen liet ik mijn gedachten gaan over wat ik had meegemaakt tijdens de cursus. Ik heb toen dit verhaal opgeschreven.
Aan de randen van een bos lagen twee dorpjes...
Eind maart legt de grauwe gans haar eieren. Er zijn zoveel van deze vogels dat eieren worden geraapt om de groei te beperken. Wij maken hier gebruik van en gebruiken het ei op zoveel mogelijk manieren, Hier volgt een recept voor een heerlijke maaltijcake!
- 3 eieren van de grauwe gans
- 2 (wilde) pastinaken
- 1 aardappel
- geraspte kaas
- (cashew)noten
Hoe gaat het in zijn werk?
Rasp 2 pastinaken, een grote zoete bataat, een aardappel en meng met een half zakje geraspte kaas.
Kluts hier 3 ganzeneieren doorheen. Hak +- een half zakje cashew nootjes in kleine stukjes, schep dit door het mengsel heen.
Breng op smaak met kurkumma, curry kruiden, peper en zout.
Vet een cakeblik in en bestrooi met sesamzaadjes. Schep het mengsel erin en druk een beetje aan. Bestrooi de bovenkant ook met sesamzaadjes.
bak in een voorverwarmde oven voor +- 35 min
Eet plakjes op een pitabroodje met lekkere zelfgemaakte sausjes
of serveer plakjes bij een groene salade.
Eet smakelijk!
Bijna gaat het mis! Op een fractie na mis ik een omhoogstaande tak. Mijn blote voeten landen op de koude maar zachte bosgrond. Ik kijk om me heen en ren door via een boomstam de beek over. De grond is meters onder mij vandaan. De overkant brengt nieuwe tekens. Plots stop ik, leg mijn hand op de grond en voel de sporen van mijn voorganger. Ik sluit mijn ogen, haal diep adem en ren weer verder. Links van me, uit een oud stuk dennenbos, schalt de indringende roep van een vrouw havik.
Uitkijkend over de vlakte, denk ik na over de moderne wereld die zo ver weg lijkt. Een plek die wij de echte wereld noemen en waar we realistisch zijn. Ik voel de volle kracht van de natuur door mijn aderen stromen en mijn lijf is dankbaar voor de actie die het kreeg. Mijn instinct is wakker en mijn waarneming scherp. Het voelt bekend, alsof dit is waarvoor ik gemaakt ben. Als een herinnering die ouder is dan ik.
Waarom krijg ik in de moderne wereld nu zo vaak het gevoel dat ik iets mis? Ik heb een verwarmde ruimte, heerlijk eten en mijn bedje is gespreid. Toch is er constant die verre roep. Een krachtige stem die me mijn kooi uit lokt, de vrije wereld in.
Eigenlijk is het vreemd. Als kind luisteren we naar die stem, we hebben er niet eens erg in. We bouwen hutten, slijpen stokken tot speren, gaan ermee vissen in de sloot, verzamelen schelpen en veren en maken sieraden van bloemen en zaden. We volgen ons instinct. Net als andere dieren oefenen we spelenderwijs de vaardigheden die we later nodig gaan hebben. Al 250.000 jaar lang zijn deze vaardigheden van levensbelang geweest, essentieel voor ons voortbestaan. Na het spelen groeien we op, gaan naar een school om te leren, om vervolgens achter een computer te belanden ... Misschien is het niet vreemd dat we voelen dat er iets ontbreekt.
Is het niet vanzelfsprekend dat je als mens kunt leven van de natuur? Zijn wij het enige dier dat dat niet zou kunnen? Hoe deden we dat vroeger als baby en bejaarde? De meesten van ons hebben de angst dat als we nu naar buiten lopen, we hartstikke dood gaan. En in veel gevallen is deze angst terecht. Dit is niet omdat we het niet zouden kunnen of omdat het ingewikkeld is. We weten gewoon niet meer hoe het moet. Dat leren ze je niet op school. Hier komt Bosbeweging om de hoek kijken.
Onze school is het bos, ons lesschema de seizoenen en de passie van cursisten. Survival is geen kwestie van boeken lezen, maar van ervaring en intuïtie. Neem bijvoorbeeld een konijn. Een konijn kun je loslaten en in no-time weet hij welk plantje hij wel of niet kan eten, zonder dat hij daar een boek voor gelezen heeft. Wij hebben een hoofd vol hersenen maar kunnen niet meer buiten in leven blijven?
Ik dek mijn vuur toe voor de nacht en beweeg me in het donker naar mijn onderkomen. Mijn missie is me duidelijk. De mens terug naar hun natuur brengen. Tijd voor verbinding!
Ik ben componist en locatietheatermaker van beroep. Ik maak voorstellingen op allerlei bijzondere plekken zoals een oude fabriek of kerk, maar ook vaak buiten in een park, bos of strand. Hierbij probeer ik zoveel mogelijk de verwondering over de plek deel te laten zijn van de voorstelling.
Net als aan mijn dochter, heb ik in groep 8 ook aan mijn zoon aangeboden om met zijn 2-en in de meivakantie wat samen te gaan ondernemen.
Deze week start een nieuw seizoen van het programma Dual Survival bij Discovery Channel. Twee mensen worden ergens ter wereld in de wildernis gedropt en moeten zo snel mogelijk terug naar de bewoonde wereld. De eerste persoon, Brady Powell is een commando uit het leger. Kenner van alle moderne survival trucs. De tweede persoon Bill Mconnell heeft een achtergrond in primitieve survival. Samen moeten ze hun weg terug vinden naar de bewoonde wereld.
Cursistenblog door Anja Berkhuizen
De ervaringen van
Talicia van Doorn
De hele wereld is deze dagen Starwars verslaafd. Het is de hoogste opbrengst voor een film ooit en mensen dorsen zich uit in kleding van karakters van deze filmreeks. Tot twee weken terug had ik nog nooit een film van Starwars gezien. Ik wilde graag weten waar deze films over gaan dus heb ik de stoute schoenen aangetrokken en ben ik de films gaan bekijken. Ik heb ze keurig in de onlogische volgorde 4, 5, 6, 1, 2, 3, bekeken zoals de krant voorschreef in de rubriek 'star wars voor dummies'. Wat heeft dit met survival en met connectie met natuur te maken?
Het is een warme dag in juli op Spitsbergen, in Ny-alesund, het 
Na een succesvolle try-out in 2014 gaan de Hogeschool Utrecht (HU) en Bosbeweging de samenwerking versterken. Tot het einde van het jaar gaat Jurjen Annen van Bosbeweging aan het werk als gastdocent voor studenten van de minor 'co-design'. Een bijzondere combinatie is dit zeker. Samen met Jens Gijbels van de HU geloven wij dat onderwijs meer kan zijn dan het overbrengen van feiten alleen en dat het leerpad van de studenten breder kan zijn dan het uitvoeren van projecten en examens. Wij zijn van mening dat door middel van persoonlijke ontwikkeling, zowel mentaal als fysiek, de studenten zullen groeien, zowel als ontwerper en als mens.
Leer kijken door de ogen van de inheemse mens en ontdek dat alles wat je nodig hebt voorradig is in de natuur. De diepe connectie die de inheemse mens met de natuur had is niet in de moderne wereld te vinden. We missen iets, ontastbaars, maar we voelen het wel. Tijdens Primitief Overleven de basis geven we je de handvatten voor deze diepe connectie terug. Daarna kan je zelf verder met herstellen van deze oeroude vriendschap.
Eindelijk kwam het ervan: in eetbare plantenboekjes staat dat je het stuifmeel van lisdodde kunt verzamelen en als meel kunt gebruiken. Dat wilde we wel eens uitproberen! Het verzamelen zelf was goed te doen, we bogen steeds een stengel om boven een zakje en klopte dan het stuifmeel eraf. Het is helgeel en heel fijn. We merkten wel dat de timing nauw luistert, bij ongeveer de helft van de lisdoddes was het stuifmeel al verspreid
We verzamelden ook onrijpe zaden van grote weegbree en melganzevoet, om zo bosburgers te bakken met het stuifmeel als meel.
Bij de tent bleek dat er heel veel vliegjes in het stuifmeel zaten, die hebben we er dus (deels....) uitgevist. Daarna water erbij, dat was heel bijzonder om te zien. Het mengde namelijk niet echt, het stuifmeel bleef op het water drijven (wat stuifmeel eigenlijk altijd doet bedachten we ons.....). Met een scheutje olie (+peper en zout) erbij en flink roeren leek het toch wel op een beslagje, dus vol goede moed ging de eerste burger de pan in. Dat bleek een minder goed plan, het ging onwijs spetteren totdat al het water verdampt was en er los meel met zaden in het pannetje lag........ Uiteindelijk hebben we dus de helft gewoon meel (kikkererwtenmeel in dit geval) gedaan en de helft stuifmeel. Heerlijke voedzame burgertjes! Als je snel bent kan je ook nog een poging wagen!
Mirte en Aukje
Je kent het wel, je staat in de winkel en bent op zoek naar een goed product zonder rotzooi. Kijkend op de verpakkingen kom je bij nagenoeg alle producten tot de conclusie dat er allerlei ingrediënten in zitten die je helemaal niet wil, suiker, gluten of e-nummers. Daarom is het zo prettig als je zelf producten kan maken waar je zelf de ingrediënten kan bepalen. Puur en gezond.
Het is een winderige, regenachtige dag. De mensen verschuilen zich achter hun paraplu of hebben een regenpak aan.
In dit verhaal vertel ik in detail hoe een vachtje van bijvoorbeeld een eekhoorn prachtig looit met primitieve middelen en hoe je mocassins kan maken van deze vacht. Eerst wil ik je meenemen op de reis er naar toe en hoe we de rest van het dier gebruikten. Voor mij een onafscheidelijk geheel.
Afgelopen week zat ik tegen een beukenboom. Ik keek naar het zuiden de wind kwam van achter me en bracht frisse vochtige lucht mee, herfstlucht. De donkergroene kleur is nog sterk aanwezig. Maar de gele, oranje, rode en bruine kleur beginnen in aandeel te winnen. De kracht die zich door de natuur beweegt is altijd aanwezig, ook nu. Twee weken geleden was het nog volop nazomer. De planten bloeiden de laatste bloemen, de kastanjes en eikels lagen volop op de grond. De kracht was heel duidelijk naar buiten gericht.
Meestal vergeten we dat overal waar we gaan sporen achterlaten. banden sporen van de auto of fiets. In het bos breek je een takje of ritsel je langs een blad wat afvalt. Deze sporen zijn signalen.
Tien dagen lang bivakkeerden we als inheemse stam in het Leuvenumse bos op de Veluwe bij de Hierdense beek. Voor alle Bosbewegers een vertrouwde plek. Een aantal volgden Primitief Overleven en de Verdieping meteen achter elkaar. En een Verdieping dat was het. Dag in dag uit waren we met
Geef jezelf de tijd nog eens na te denken over de woorden; 'de cursus begint als je thuis komt' De basiscursus was echt fantastisch. Heel veel geleerd en er zijn grote deuren open gegaan. Maar de dag na de basiscursus moest je werken.
Op 2 december was Bosbeweging te zien in het tv programma 'Melk en Honing' op Nederland 2! Op de maandag na de cursus -Primitief Overleven- de Basis van afgelopen september, ging Jurjen op pad met presentatrice Anne-Mar van Melk en Honing. De aflevering is nu te zien op;
Als er één dier is dat je kan leren om in het landschap te verdwijnen dan is het de roerdomp. we kwamen hem laatst tegen in de Oostvaardersplassen Door de film Nieuwe Wildernis komen er honderden bezoekers per dag, iedereen liep aan de roerdomp voorbij.
Heb jij de vaardigheden om er te kunnen leven?
Heb je al plannen voor Pinksteren? Op 19 -20 Mei is het zover. Bosbeweging geeft eindelijk de cursus – Eetbare en Medicinale Planten! Het programma is rond en de locatie wordt het Leuvenemse Bos. Vanuit ons kamp gaan we samen op een lange verzameltocht naar voedselrijke gronden. We leren jullie het maken van helende zalf en gaan ons verdiepen in de methodiek van de kruidenkunde. Na dit weekend worden je bezoeken naar de groentewinkel schaarser.
De Samenkomt
Het weekend van 8-9 Maart organiseerde Bosbeweging de Samenkomst voor alle leerlingen van het afgelopen jaar. Voor ons is dit een prachtige manier om het nieuwe jaar in te luiden en de passie in ons weer aan te wakkeren.
Verandering is altijd en continue in gang. Maar in September lijkt deze toch wel extra voelbaar. Terwijl we genieten van de laatste warme zomerdagen levert een een tocht langs de rivier alweer reuze bovisten op en krijgen de eerste bladeren een goudgele kleur.
Zomer
De vogels zijn klaar met broeden. Het bos verstild langzaam weer. Alhoewel, Nu de vogels klaar zijn met broeden laten ze zich nog een keer horen. Trots op hun nageslacht! De jonge dassen en vossen groeien als kool en gaan al op zoek naar hun eigen voedsel.
De onderstaande Blog werd gepost na de eerste Duisternis excursie die Bosbeweging voor Natuurmonumenten organiseerde op de Sallandse Heuvelrug op 26 april.
Afgelopen maandag werden we uitgenodigd op het nieuwe en het huidige Utiopa terein. Woensdag 30 mei werd het item met Jurjen Annen uitgezonden op Shownieuws en Utopia zelf waar hij in gesprek gaat met de bewoners. Wat deden we hier?!
